Türkiye’de Doğum Korkusunun Yönetiminde Kullanılan Girişimlerin Etkisini Değerlendiren Tez Çalışmalarının İncelenmesi
Özet Görüntüleme: 272
/ 
PDF İndirme: 130
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10612219Anahtar Kelimeler:
Doğum Korkusu, Doğum Korkusu Yönetimi, GebelikÖzet
Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de doğum korkusu yönetiminde kullanılan girişimlerin etkisini değerlendirmek üzere yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Çalışmada Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan tezler, 10-15 Mart 2023 tarihleri arasında herhangi bir yıl sınırlamasına gidilmeden Türkçe “doğum korkusu”, “doğum korkusu yönetimi” ve “gebelik” anahtar kelimeleri farklı kombinasyonlarda kullanılarak taranmıştır. Çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Dâhil edilme kriterleri olarak, tam metnine erişilebilen, doğum korkusu yönetimi için gebelik döneminde müdahalelere başlanan, deney ve kontrol gruplu olarak gerçekleştirilen randomize kontrollü, deneysel ve yarı deneysel çalışmalar olması belirlenmiştir.
Bulgular: Çalışma kapsamına dâhil edilen 17 tezin 2011-2022 tarihleri arasında yapılmış olduğu, 4’ü yüksek lisans ve 13’ü doktora tezidir. İncelenen tezlerin tamamı deney ve kontrol gruplarından oluşmuştur. Tezlerin araştırma desenini randomize kontrollü çalışma, deneysel çalışma ve yarı deneysel çalışma oluşturmuştur. Tezlerin yapıldığı bilim dallarına göre 8’i Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği, 2’si Hemşirelik, 6’ı Ebelik, 1’i Klinik Psikoloji bölümünde yapıldığı görülmüştür. Doğum korkusu yönetimi için kullanılan girişimler bütün tezlerde gebelik döneminde uygulanmış ve sıklıkla doğuma hazırlık eğitimleri kullanılmıştır. Doğum korkusu düzeyini belirlemek için gebelikte üç, doğum sonu dönemde iki farklı ölçüm aracı kullanılmıştır.
Sonuç: Son yıllarda doğum korkusunun yönetiminde doğuma hazırlık eğitimleri ile birlikte psiko-eğitim, bilişsel davranış terapisi, haptoterapi, Hypnobirthing-Mongan yöntemi, sanat terapisi, motivasyonel görüşme, bireysel danışmanlık gibi pek çok farklı müdahale kullanılmaktadır. İncelenen tezlerin sonuçlarına göre tezlerin tamamında müdahale alan gruplarda doğum korkusu puan ortalamasında istatistiksel olarak anlamlı bir azalma olduğu belirlenmiştir. Ancak yöntemlerin etkinliğini değerlendiren ve farklı yöntemlerin bir arada kullanılarak doğum korkusunun değerlendirildiği daha fazla kanıt düzeyi yüksek randomize kontrollü çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.
Referanslar
Abdollahi, S., Faramarzi, M., Delavar, M. A., Bakouei, F., Chehrazi, M., & Gholinia, H. (2020). Effect of psychotherapy on reduction of fear of childbirth and pregnancy stress: A randomized controlled trial. Frontiers in Psychology, 11, 787. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00787.
Acar Bektaş, H. (2019). Gebelikte plıssıt modeline temelli nlp tekniklerinin kullanımının doğum korkusuna etkisi. Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul.
Akgul Gundogdu, N., Sevig, E. U., & Guler, N. (2018). The effect of the solution-focused approach on nutrition–exercise attitudes and behaviours of overweight and obese adolescents: Randomised controlled trial. Journal of Clinical Nursing. 27: e1660-e1672. https://doi.org/10.1111/jocn.14246.Akın, B., Yeşil, Y., Yücel, U., Boyacı, B. (2018). Doğum öncesi eğitim sınıflarında verilen eğitimin gebelerin doğum korku düzeyi üzerine etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy, 3(2), 11-20.
Arslantaş, H., Çoban, A., Dereboy, F., Sarı, E., Şahbaz, M., & Kurnaz, D. (2020). Son trimester gebelerde doğum korkusunu etkileyen faktörler ve doğum korkusunun postpartum depresyon ve maternal bağlanma ile ilişkisi. Cukurova Medical Journal, 45(1), 239-250.
Aslani, A., Khosravi, A., Maryam, F., & Mahboubeh, P. (2017). The effect of group training of solution-focused stress management on pregnant women’s stress. Journal of Fundamentals of Mental Health, 19(6), 454- 458.Bakır, N., Demir, C. (2021). Gebelerin Doğuma Yönelik Korkuları ve Baş Etme Yöntemleri Üzerine Nicel Bir Çalışma. Acıbadem Univ. Sağlık Bilim. Derg., 12(2): 204-212 https://doi.org/10.31067/acusaglik.849234.
Barut S. , Uçar, T. (2018). Gebelerde doğum öz yeterlilik algısının doğum korkusu ile ilişkisi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg., 11(2): 107-115. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.331077.
Bektaş Pardes, B. (2017). Nullipar gebelere verilen eğitim ve danışmanlığın doğum korkusuna ve doğuma yönelik tutuma etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Boylu, İ. (2021). Gebelere dinletilen müziğin ve doğuma hazırlık eğitiminin doğum korkusu ve öz-yeterlilik düzeyine etkisi. tezi. Yüksek lisans tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas.
Buran, G. (2015). Doğum Öncesi Hazırlık Kursu Örneği: Deneyimler ve Sonuçları: 2013-2015. Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 1(1):25-32.
Buran, G., Olgaç, Z. ve Karaçam, Z. (2020). Doğuma Hazırlık Sınıflarının Kadınların Doğum Şekli, Korkusu ve Deneyimine Etkisi: Sistematik Derleme, Life Sciences (NWSALS), 15(4):41-54.
Buran, G. (2021). Hypnobirthing eğitiminin, doğuma ilişkin, korku, ağrı ve memnuniyete etkisi. Doktora tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
Coşkuner Potur, D., Mamuk, R., Hotun Şahin, N., Demirci, N., Hamlaci, Y., Şahin, N H H., Hamlaci, Y. (2017). Association between fear of childbirth and maternal acceptance of pregnancy. International Nursing Review, 64(4), 576– 583.
Calpbinici, P. (2020). Primipar gebelere motivasyonel görüşme yöntemi ile verilen eğitim programının doğum korkusuna, doğumda öz-yeterliliğe ve doğum şekline etkisi: randomize kontrollü çalışma. Doktora tezi. hacettepe üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü. Ankara.
Çalışkan, E. (2019). Doğuma hazırlık eğitiminin perinatal anksiyete düzeyi, doğum korkusu ve bağlanmaya etkisi. Yüksek Lisans tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Çankaya, S., Şimşek, B. (2020). Effects of antenatal education on fear of birth, depression, anxiety, childbirth self-efficacy, and mode of delivery in primiparous pregnant women: A prospective randomized controlled study. Clin Nurs Res. https://doi.org/10.1177/1054773820916984.
Capik, A., & Durmaz, H. (2018). Fear of childbirth, postpartum depression, and birth-related variables as predictors of posttraumatic stress disorder after childbirth. Worldviews on Evidence-Based Nursing, 15, 455–463.
Coşkuner, Potur D., Mamuk, R., Hotun Şahin, N., Demirci, N., Hamlaci, Y., Şahin, N. H. H., … Hamlaci, Y. (2017). Association between fear of childbirth and maternal acceptance of pregnancy. International Nursing Review, 64(4), 576– 583.
Çıtak-Bilgin, N., Coşkun, H., Coşkuner-Potur, D., İbar-Aydın, E., Uca, E.(2020). Psychosocial predictors of the fear of childbirth in Turkish pregnant women. J Psychosom Obstet Gynaecol.
Dai, L., Zhang, N., Rong, L., Ouyang, Y-Q. (2020). Worldwide research on fear of childbirth: A bibliometric analysis. PLoS ONE 15(7): e0236567. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0236567.
Deliktas, A., Kukulu, K. (2019). Pregnant women in Turkey experience severe fear of childbirth: A systematic review and meta-analysis. Journal of Transcultural Nursing, 30(5), 501–511.
Demir, V., Yıldırım, B., (2017). Sanatla Terapi Programının Üniversite Sınavına Hazırlanan Öğrencilerin Depresyon, Anksiyete ve Stres Belirti Düzeylerine Etkililiği. Ege Eğitim Dergisi, 1(18): 311-344.
Demir, R. (2022). Doğum Korkusu Tedavisinde İnovatif Bir Müdahale Yöntemi: Haptoterapi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 14(3):316-321. DOI: 10.18863/pgy.1004943.
Demšar, K., Svetina, M., Verdenik, I., Tul, N., Blickstein, I., Velikonja, VG. (2018). Tokophobia (fear of childbirth): prevalence and risk factors. J Perinat Med, 46(2);151-4.
Dencker, A., Nilsson, C., Begley, C., Jangsten, E., Mollberg, M., Patel, H., Sparud-Lundin, C. (2019). Causes and outcomes in studies of fear of childbirth: a systematic review. Women and Birth, 32(2), 99-111.
Dilcen, H.Y., Genç, R.E. (2019). Travmatik doğumun önlenmesinde ebenin rolü. Life Sciences (NWSALS), 14(3), 64–73.
Ertuğrul, M. (2016). “Doğumda Farkındalık” eğitim sınıfının doğuma hazır oluşluk, ağrı, korku, süre ve memnuniyete etkisi. Doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
Fairbrother, N., Albert, A., Collardeau, F., Keeney, C. (2022). The childbirth fear questionnaire and the wijma delivery expectancy questionnaire as screening tools for specific phobia, fear of childbirth. Int. J. Environ. Res. Public Health. 19:4647. https://doi.org/10.3390/ ijerph1908464.
Fenwick, J., Toohill. J., Creedy, D., Smith, J., Gamble, J. (2015). Sources, responses and moderators of childbirth fear in Australian women: A qualitative investigation. Midwifery, 31, 239‑46.
Kaya, N. (2021). Çözüm odaklı yaklaşımın kadınların doğum korkularına ve öz yeterliliklerine etkisi. Doktora tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas.
Klabbers, G.A., Javbh, H., Mavdh, M., Vingerhoets, A. J. (2016). Severe fear of childbirth: Its features, assesment, prevalence, determinants, consequences and possible treatments. Psychological Topics, 25(1), 107–127.
Klabbers, GA., Wijma, K., Paarlberg, KM., Wilco, HME., Vingerhoets, AJJM. (2017). Vingerhoets. Haptotherapy as a new intervention for treating fear of childbirth: A randomized controlled trial. J Psychosom Obstet Gynaecol, 40:38-47.
Klabbers, GA., Wijma, K., Paarlberg, KM., Emons, WH., Vingerhoets, AJ. (2019). Haptotherapy as a new intervention for treating fear of childbirth: a randomized controlled trial. J Psychosom Obstet Gynaecol, 40(1):38-47.
Kızılırmak, A., Başer, M. (2016). The effect of education given to primigravida women on fear of childbirth. Applied Nursing Research, 29, 19–24.
Kızılırmak, A. (2011). Primipar gebelere verilen eğitimin doğum korkusuna etkisi. Doktora tezi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
Möller, L., Josefsson, A., Lilliecreutz, C., Gunnervik, C., Bladh, M., Sydsjö, G. (2019). Reproduction, fear of childbirth and obstetric outcomes in women treated for fear of childbirth in their first pregnancy: A historical cohort. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 98:374–381. doi: 10.1111/aogs.13503.
Nath, S., Busuulwa, P., Ryan, E.G., Challacombe, F.L., Howard, L.M. (2020). The characteristics and prevalence of phobias in pregnancy. Midwifery. 82:102590. doi: 10.1016/j.midw.2019.102590.
Newham, J. J., Wittkowski, A., Hurley, J., Aplin, J. D., & Westwood, M. (2014). Effects of antenatal yoga on maternal anxiety and depression: A randomized controlled trial. Depression and Anxiety, 31(8), 631-640.
Nieminen, K., Andersson, G., Wijma, B., Ryding, EL., Wijma, K. (2016). Treatment of nulliparous women with severe fear of childbirth via the Internet: a feasibility study. J Psychosom Obstet Gynecol, 37:37-43.
Nilsson, C., Hessman, E., Sjöblom, H., Dencker, A., Jangsten, E., Mollberg, M., . . . Begley, C. (2018). Definitions, measurements and prevalence of fear of childbirth: A systematic review. BMC Pregnancy and Childbirth, 18, 28. doi:10.1186/ s12884-018-1659-7.
O’Connell, MA., Leahy-Warren, P., Khashan, AS., Kenny, LC., O’Neill, SM. (2017). Worldwide prevalence of tocophobia in pregnant women: systematic review and metaanalysis. Acta Obstet Gynecol Scand, Aug 1;96(8):907–20.
O’Connell, M., Martin, C., Jomeen, J. (2021). Reconsidering fear of birth: Language matters. Midwifery, 102:103079.
Qiu, L., Sun, N., Shi, X., Zhao, Y., Feng, L., Gong, Y., Yin, X. (2020). Fear of childbirth in nulliparous women: A cross-sectional multicentre study in China. Women Birth. 33:e136–e141. doi: 10.1016/j.wombi.2019.04.005
Onchonga, D., MoghaddamHosseini, V., Keraka, M., Várnagy, Á. (2020). Prevalence of fear of childbirth in a sample of gravida women in Kenya. Sex Reprod Healthc, 24:100510.
Ögel, K. (2009). Motivasyonel görüşme tekniği. Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry-Special Topics, 2(2):41-4.
Özbek, H. (2021). Gebelere uygulanan haptonominin algılanan stres, doğum korkusu ve prenatal bağlanma üzerine etkisi. Doktora tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas
Özçalkap, N, Yiğit, F. (2020). Adıyaman il merkezindeki gebelerin gebelik ve anneliğe uyumlarının karşılaştırılması. Zeugma Health Res. 2(1):19-27.
Özdemir, H., Taşcı, S. (2013). Motivasyonel görüşme tekniği ve hemşirelikte kullanımı-The applıcatıon of motıvatıonal ıntervıewıng technıque ın nursıng. Erü Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1): 41-7.
Özen, Gün E. ,& Ege, E. (2022). Primipar ve multipar gebelerde doğum korkusu ve ilişkili faktörler: Karşılaştırmalı bir çalışma. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-11.
Öztürk, G. (2020). Doğum korkusuyla baş etme rehberi geliştirme ve etkinliğini değerlendirme. Doktora tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
Phunyammalee, M., Buayaem, T., Boriboonhirunsarn, D. (2019). Fear of childbirth and associated factors among low-risk pregnant women. J Obstet Gynaecol, 39(6):763-7.
Räisänen, S., Lehto, S., Nielsen, H., Gissler, M., Kramer, M., Heinonen, S. (2014). Fear of childbirth in nulliparous and multiparous women: a population-based analysis of all singleton births in Finland in 1997–2010. BJOG, Jul 1;121(8):965–70.
Richens, Y., Lavender, D. T., & Smith, D. M. (2018). Fear of birth in clinical practice: A structured review of current measurement tools. Sexual & Reproductive Healthcare, 16, 98-112. doi:10.1016/j.srhc.2018.02.010.
Rúger-Navarrete, A., Vázquez-Lara, J.M., Antúnez-Calvente, I., Rodríguez-Díaz, L., Riesco-González, F.J., Palomo-Gómez, R., Gómez-Salgado, J., Fernández-Carrasco, F.J. (2023). Antenatal Fear of Childbirth as a Risk Factor for a Bad Childbirth Experience. Healthcare, 11:297. https:// doi.org/10.3390/healthcare11030297
Serçekuş, P., Vardar, O., & Özkan, S. (2020). Fear of childbirth among pregnant women and their partners in Turkey. Sexual & Reproductive Healthcare, 24, 100501.
Sezen, C. (2016). Sanat terapisinin doğum yapma korkusu üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Sheen, K., Slade, P. (2017). Examining the content and moderators of women’s fears for giving birth: a meta‐synthesis. Journal of clinical nursing. Jul;27(13-14):2523-2535. doi: 10.1111/jocn.14219.
Şahin, S., Güler, SD., Özdemir, K., Ünsal, A. (2019). Gebelerde doğum ile ilgili bilgi düzeyi ve doğum korkusunun değerlendirilmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 15: 5-14.
Şeker, S., Sevil, Ü. (2015). Doğuma Hazırlık Sınıflarının Annenin Doğum Sonu Fonksiyonel Durumuna ve Bebeğini Algılamasına Etkisi. Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 1(1):1-9.
Şen S., Uğur, E. (2019). Personel Güçlendirmede Nöro Linguistik Programlama. Journal of health and nurding management, 1(6). doi:10.5222/SHYD.2019.65487.
Şimşek, H. (2021). Gebelerde ex-plıssıt modeline göre verilen doğuma hazırlık eğitiminin doğum korkusu ve doğum öz yeterliliğine etkisi. Doktora tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Manisa.
Uçar, T. (2014). Gebelere uygulanan bilişsel davranışçı tekniklere dayalı doğum korkusuyla başetme eğitim programının doğum korkusu ve doğum sürecine etkisi. Doktora tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas
Uçar, T., Gölbaşı, Z. (2015). Nedenleri ve sonuçlarıyla doğum korkusu. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 54-8.
Unutkan, A. (2018). Doğum korkusu yaşayan gebelere verilen doğuma hazırlık eğitimi ve kolcaba’nın konfor kuramına göre yapılandırılmış hemşirelik bakımının doğum korkusu, deneyimi, sonuçları ve konforuna etkisi. Doktora tezi. Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
Uzun, M. (2020). Yoga destekli olan ve olmayan doğuma hazırlık eğitiminin kortizol, anksiyete, doğum korkusu ve hazır oluşluk düzeyine etkisi. Doktora tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
Yeşildağ, B. (2022). Sağlık inanç modeline dayalı geliştirilen ve motivasyonel görüşme ile desteklenen web tabanlı doğum eylemine hazırlık programının primigravida kadınlarda doğum korkusu, doğum öz yeterliliği ve doğum süreci üzerine etkisi. Doktora tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas.
Yeşildağ B., Gölbaşı Z. (2022). Kadınların vajinal doğuma yönelik tutum ve davranışlarını geliştirmede sağlık inanç modelinin kullanımı. Anatolian J Health Res, 3(3): 163-167. http://dx.doi.org/10.29228/anatoljhr.64751.
Yurtsal Z.B., Eroğlu, V. (2019). Gebe Kadınların Gebelikte Yoganın Faydaları Hakkındaki Bilgi ve Görüşleri. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 45 (3) 299-304, DOI: https://doi.org/10.32708/uutfd.622187.
Wigert, H., Nilsson, C., Dencker, A., Begley, C., Jangsten, E., & Sparud-Lundin, C. (2020). Women’s experiences of fear of childbirth: a metasynthesis of qualitative studies. International Journal of Qualitative Studies on Health & Well-Being, 15(1), 1704484.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 