Çocuklarda Kemoterapiye Bağlı Bulantı ve Kusmanın Yönetiminde Akupresür: Bir Derleme
Özet Görüntüleme: 411 / PDF İndirme: 252
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8196060Anahtar Kelimeler:
Akupresür, Bulantı, Kemoterapi, KusmaÖzet
Kemoterapi nedeniyle ortaya çıkan bulantı ve kusma, çocuk onkoloji hastalarında sıklıkla görülen ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkisi olan semptomlar arasındadır. Farmakolojik olmayan bir yöntem olarak kabul edilmekte olan, köklerini geleneksel Çin tıbbından alan ve 5000 yıllık bir geçmişe sahip olan akupresür, dünyanın pek çok yerinde kullanılan bir tedavi özelliği taşımaktadır. Akupresürün bulantı ve kusma üzerine etki mekanizması tam olarak açığa kavuşturulamamışsa da bazı teorilere dayandırılabilmektedir. Bu teorilere göre, akupresürün, uygulandığında aku-noktalarının stimülasyonunun ardından nörohormonların ve histamin, serotonin, beta endorfin gibi nörotransmitterlerin salınımını artırmanın yanı sıra dolaşımın düzenlenmesinde değişimi sağlama yoluyla bulantı ve kusmayı hafiflettiği tahmin edilmektedir. Çocuklarda kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmanın hafifletilmesinde yararlanılan akupresür, kolay ulaşılabilir ve uygulanabilir, hemşireliğin bağımsızlık fonksiyonunu arttıran, güvenli ve ekonomik nonfarmakolojik bir uygulamadır. Kemoterapi sebebiyle meydana gelen bulantı ve kusmanın önlenmesi çocuklarda; sıvı-elektrolit dengesinin ve beslenme örüntüsü ile oral kavitede mukoz membran bütünlüğünün sürdürülmesini sağlar. Bunun yanı sıra; çocuğun ve ailesinin yaşam kalitesini, tedaviye adaptasyonunu ve motivasyonunu yükseltir. Bu açıdan pediatri hemşireleri bulantı ve kusmanın optimal düzeyde yönetilmesini sağlamak için kemoterapi alan çocuklara akupresür uygulamanın yanı sıra, çocuklara yönelik geliştirilen güncel rehberleri takip etmeli, kemoterapi protokolünün emetojenik seviyesine göre istemde bulunulan antiemetikleri uygulamalı, ayrıca periyodik olarak uyguladıkları tedavinin etkinliğini değerlendirmelidir.
Referanslar
Abbasoğlu, A., Cabıoğlu, M. T., Tuğcu, A. U., İnce, D. A., Tekindal, M. A., Ecevit, A., & Tarcan, A. (2015). Acupressure at BL60 and K3 points before heel lancing in preterm infants. Explore (New York, N.Y.), 11(5), 363–366. https://doi.org/10.1016/j.explore.2015.07.005
Ahmedov, Ş. (2015). Akupresür El Kitabı (1st ed.; F. Lesinger Yaman, Ed.). Spor Yayınevi ve Kitabevi.
Aslan, Ö., Vural, H., Kömürcü, Ş., & Özet, A. (2006). Kemoterapi alan kanser hastalarına verilen eğitimin kemoterapi semptomlarına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 15–28.
Brittner, M., Le Pertel, N., & Gold, M. A. (2016). Acupuncture in pediatrics. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 46(6), 179–183. https://doi.org/10.1016/j.cppeds.2015.12.005
Brittner, M., Pertel, N. Le, & Gold, M. A. (2016). Acupuncture in pediatrics. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care, 46(6), 179–183.
Butcher, H. K., Bulechek, G. M., Dochterman, J. M. M., & Wagner, C. (2013a). Nursing Interventions Classification (NIC) (Sixth edit). USA: Elseiver.
Butcher, H. K., Bulechek, G. M., Dochterman, J. M. M., & Wagner, C. (2013b). Nursing Interventions Classification (NIC) (6th ed.). USA: Elsevier.
Chao, W. C., & Wang, E. M. Y. (2010). Using the finger cun of acupuncture-point location as benchmark to estimate body dimensions. Journal of the Chinese Institute of Industrial Engineers, 27(2), 121–131. https://doi.org/10.1080/10170660903528994
Coyle, M., Aird, M., Cobbin, D. M., & Zaslawski, C. (2000). The Cun Measurement System: an Investigation into its Suitability in Current Practice. Acupuncture in Medicine, 18(1), 10–14. https://doi.org/10.1136/aim.18.1.10
Erdemir, F., Kav, S., & Yılmaz, A. A. (2017). Hemşirelik girişimleri sınıflaması (NIC) (G. Bulechek, H. K. Butcher, & et al. Dochterman, J. M., Eds.). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Erol, Ç., & Onat, H. (2011). İç Hastalıkları Onkoloji. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi.
Gach, M. R. (1990). Acupressure Potent Points A Guide to Self-Care for Common Ailments. Bantam Books.
Gürcan, M., & Turhan, S. A. (2019). Kanser Tedavisi Alan Çocuklarda Bulantı-Kusmaya Yönelik Semptom Yönetimi: Kanıt Temelli Uygulamalar. Güncel Pediatri, 17(1), 170–182.
Hamid, H. A., Mustafa, K. B., Denegama, P. A., Karim, A. K. A., Omar, M. H., & Razi Zainul Rashid, M. (2016). Acupressure only as pain relief for patient with multiple drug allergies undergoing oocyte retrieval. Taiwanese Journal of Obstetrics and Gynecology, 55(1), 140–141. https://doi.org/10.1016/j.tjog.2015.02.006
Jordan, K., Sippel, C., & Schmoll, H.-J. (2007). Guidelines for Antiemetic Treatment of Chemotherapy-Induced Nausea and Vomiting: Past, Present, and Future Recommendations. The Oncologist, 12(9), 1143–1150. https://doi.org/10.1634/theoncologist.12-9-1143
Kartal, Ö., Çalışkaner, Z., & Şener, O. (2011). Astım ve allerjik hastalıklarda akupunktur tedavisi. TAF Prev Med Bull, 10(1), 107–114. https://doi.org/10.5455/pmb.20110107094637
Kav, S., Hanoǧlu, Z., & Algıer, L. (2008). Türkiyede kanserli hastalarda tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerinin kullanımı: Literatür taraması. Uluslararasi Hematoloji-Onkoloji Dergisi, 18(1), 32–38.
Lee, J., Dodd, M., Dibble, S., & Abrams, D. (2008). Review of Acupressure Studies for Chemotherapy-Induced Nausea and Vomiting Control. Journal of Pain and Symptom Management, 36(5), 529–544. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2007.10.019
Lindquist, R., Tracy, M. F., & Snyder, M. (2018). Complementary an Alternative Therapies in Nursing (8th ed.). Springer Publishing Company.
Maranki, E., & Maranki, A. (2011). Profilaktik masajla mucizevi tedaviler (20th ed.). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Maranki, Elmas, & Maranki, A. (2009). Kendi Kendine Noktalarla Mucize Tedaviler. İstanbul: Hayat Yayınları.
Molassiotis, A., Russell, W., Hughes, J., Breckons, M., Lloyd-Williams, M., Richardson, J., … Ryder, W. D. (2014). The effectiveness of acupressure for the control and management of chemotherapy-related acute and delayed nausea: A randomized controlled trial. Journal of Pain and Symptom Management, 47(1), 12–25. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2013.03.007
Mole, P. (2014). Acupuncture for Body Mind and Spirit (1st ed.). London: Singing Drabon.
Mucuk, S., & Ceyhan, Ö. (2015). Akupres. In M. Başer & S. Taşçı (Eds.), Kanıta Dayalı Rehberleriyle Tamamlayıcı ve Destekleyici Uygulamalar (pp. 205–279). Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi.
Ni, M. (2012). How to Perform Acupressure. In Secrets of Longevity: Acupressure Healing. Retrieved from e-book: https://books.google.com.tr/books?id=obryBwAAQBAJ&pg=PT24&dq=acupressure&hl=tr&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false. Erişim Tarihi: 02 Nisan 2023
Özşar, L. (2006). Akupresör Ya da İğnesiz Akupunktur (1st ed.). İstanbul: Biblos Kitabevi/Yayınları.
Park, H.-J., Chae, Y., Song, M.-Y., Choe, I.-H., Park, J., Lee, H., & Lim, S. (2006). A comparison between directional and proportional methods in locating acupuncture points using dual-energy X-ray absorptiometry in Korean women. The American Journal of Chinese Medicine, 34(5), 749–757. https://doi.org/10.1142/S0192415X06004260
Pour, P. S., Ameri, G. F., Kazemi, M., & Jahani, Y. (2017). Comparison of Effects of Local Anesthesia and Two-Point Acupressure on the Severity of Venipuncture Pain Among Hospitalized 6–12-Year-Old Children. JAMS Journal of Acupuncture and Meridian Studies, 10(3), 187–192. https://doi.org/10.1016/j.jams.2017.04.001
Roscoe, J. A., Morrow, G. R., Hickok, J. T., Bushunow, P., Pierce, H. I., Flynn, P. J., … Atkins, J. N. (2003). The efficacy of acupressure and acustimulation wrist bands for the relief of chemotherapy-induced nausea and vomiting: A University of Rochester Cancer Center Community Clinical Oncology Program Multicenter study. Journal of Pain and Symptom Management, 26(2), 731–742. https://doi.org/10.1016/S0885-3924(03)00254-9
Sandifer, J. (1999). Akupresür (D. Yazıcıoğlu, Ed.). Alkım Yayınları.
Taşpınar, A. (2006). Jinekolojik Kanserli Hastalarda Kemoterapiye Bağlı Gelişen Bulantı- Kusma Üzerine Akupresürün Etkisinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, Danışman: Prof. Dr. Ahsen Şirin.
Tokaç, M. (2013). Geleneksel Tıbba Akademik Yaklaşım GETTAM. SD Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 28, 82–85.
Velioğlu, P. (2012). Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar (2nd ed.). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.
Wang, S. M., Escalera, S., Lin, E. C., Maranets, I., & Kain, Z. N. (2008). Extra-1 acupressure for children undergoing anesthesia. Anesthesia and Analgesia, 107(3), 811–816. https://doi.org/10.1213/ane.0b013e3181804441
World Health Organisation. (2023). Key Facts About Cancer. Retrieved from https://www.who.int/en/ news-room/fact-sheets/detail/cancer
Yang, E. S., Li, P.-W., Nilius, B., & Li, G. (2011). Ancient Chinese medicine and mechanistic evidence of acupuncture physiology. Pflugers Archiv European Journal of Physiology, 462(5), 645–653. https://doi.org/10.1007/s00424-011-1017-3
Yin, C., Park, H.-J., Seo, J.-C., Lim, S., & Koh, H.-G. (2005). An evaluation of the cun measurement system of acupuncture point location. The American Journal of Chinese Medicine, 33(05), 729–735.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.