Ameliyat Öncesi Anksiyete ve Hemşirelik Bakımı
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17788432Anahtar Kelimeler:
Anksiyete, Hemşirelik Bakımı, Ameliyat Öncesi Anksiyete, Non-farmakolojik YöntemlerÖzet
Anksiyete, bireyin karşılaştığı stresörlere karşı geliştirdiği bilişsel ve davranışsal tepkilerin bütünü olarak tanımlanmakta ve özellikle cerrahi girişimler öncesinde belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Ameliyat öncesi dönemde yaşanan duygu değişiklikleri; beden bütünlüğünün bozulma ihtimali, ölüm korkusu ve bilinmezlik duygusu ile yakından ilişkilidir. Bu süreçte anksiyetenin düzeyini etkileyen faktörler arasında yaş, cinsiyet, eğitim durumu, önceki cerrahi deneyimler, sosyal destek ve sağlık okuryazarlığı gibi bireysel özellikler öne çıkmaktadır. Yüksek düzeyde hissedilen anksiyete yalnızca psikolojik iyilik halini olumsuz etkilemekle kalmamakta, aynı zamanda ağrı yönetimini zorlaştırmakta ve cerrahi sonrası komplikasyon riskini artırmaktadır. Bu bağlamda, hemşirelik bakımı ameliyat öncesi dönemde hastaların fiziksel ve ruhsal hazırlığını desteklemede kritik bir rol üstlenmektedir. Hastaların bilgilendirilmesine ek olarak, nefes ve gevşeme egzersizleri, müzik terapisi, aromaterapi ve masaj gibi nonfarmakolojik yaklaşımların anksiyeteyi azaltmada etkili olduğu gösterilmektedir. Dolayısıyla, ameliyat öncesi dönemde anksiyetenin kontrol altına alınması için hemşirelerin bireyselleştirilmiş ve bütüncül bakım yaklaşımları sunmaları büyük önem taşımaktadır. Bu derleme, ameliyat öncesi dönemde ortaya çıkan anksiyetenin nedenlerini ve sonuçlarını ele alarak, hemşirelik bakımının bu süreçteki rolünü ortaya koymayı ve hemşirelik uygulamalarına rehberlik etmeyi amaçlamaktadır.
Referanslar
Abadi F, Abadi F, Fereidouni Z, Amirkhani M, Karimi S, Najafi Kalyani M. (2018). Effect of acupressure on preoperative cesarean section anxiety. Journal of Acupunct Meridian Studies, 11(6), 361-366.
Allen, D. (2015). Nursing and the future of ‘care’ in health care systems. Journal of Health Services Research & Policy, 20(1), 5–7. https://doi.org/10.1177/1355819615577806
Amiri, S., Behnezhad, S. (2019). Obesity and anxiety symptoms: A systematic review and meta-analysis. Neuropsychiatrie, 33(3), 121–130. https://doi.org/10.1007/s40211-019-0302-9
Ataro, B. A., Geta, T., Endirias, E. E., Gadabo, C. K., & Bolado, G. N. (2024). Patient satisfaction with preoperative nursing care and its associated factors in surgical procedures, 2023: A cross-sectional study. BMC Nursing, 23(235), 1–13. https://doi.org/10.1186/s12912-024-01881-5
Aydın, E., Bulut, H. (2014). Bariatrik cerrahide hemşirelik bakımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(1), 77–82. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1348733205
Ayik, C. (2016). Ameliyat öncesi dönemde aromaterapi masajının anksiyete ve uyku kalitesine etkisinin incelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
Ayik, C., Özden, D. (2018). The effects of preoperative aromatherapy massage on anxiety and sleep quality of colorectal surgery patients: A randomized controlled study. Complementary Therapies in Medicine, 36, 93–99. http://doi.org/10.1016/j.ctim.2017.12.002
Aykaç, A., Süer, K., Taşkıran, C. (2015). Anksiyete araştırmalarında sıçan davranış modelleri. Marmara Medical Journal, 28, 1–7. https://doi.org/10.5472/MMJ.2015.03661.1-2608
Basit, G. (2020). Bakımın rehberi: Hemşirelik süreci. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 77–90.
Buerhaus, P., Martsolf, G., Donelan, K., Clarke, S., Barnes, H., Cohen, C. C. (2019). Nursing health services research agenda for the 2020s. Montana State University College of Nursing, and the Montana State University.
Bulun Yediyıldız, M., Yılmaz, R., Büyükbezirci, G., Arıcan, Ş., Tavlan, A. (2023). Evaluation of the relationship between preoperative patient anxiety level and health literacy. Journal of Contemporary Medicine, 13(3), 540-544. https://doi.org/10.16899/jcm.1261546
Cevik, B. (2018). The evaluation of anxiety levels and determinant factors in preoperative patients. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 7(1), 135-143.
Coutinho, F. C., Dias, G. P., Bevilaqua, M. C. N., Gardino, P. F., Rangé, B. P., Nardi, A. E. (2010). Current concept of anxiety: Implications from Darwin to the DSM-V for the diagnosis of generalized anxiety disorder. Expert Review of Neurotherapeutics, 10(8), 1307–1320. https://doi.org/10.1586/ERN.10.101
Crosby, C.A., Day, J., Stidston, C., McGinley, S., Powell, J. R. (2018). Aromatherapy Massage for Breast Cancer Patients: A Randomized Controlled Trial. Journal of Nursing and Women’s Health, 1, 1–10. https://doi.org/10.29011/2577-1450.100044
Çavdar, A.U., Yılmaz, E., Baydur, H. (2020). The effect of hand massage before cataract surgery on patient anxiety and comfort: a randomized controlled study. Journal of Perianesth Nursing, 35(1), 54-59.
Dagli, R., Avcu, M., Metin, M., Kiymaz, S., Ciftci, H. (2019). The effects of aromatherapy using rose oil (Rosa damascena Mill.) on preoperative anxiety: A prospective randomized clinical trial. European Journal of Integrative Medicine, 26, 37-42.
Demir, Ö., Arslantaş, H. (2016). Koroner anjiyografi ve perkütan transluminal koroner anjiyoplasti işlemi öncesi uygulanan progresif kas gevşeme ve müzik dinlemenin bireylerin yaşam bulgularına olan etkisi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 19(1).
Demir, Ö., Arslantaş, H. (2014). Koroner anjiyografi ve perkütan transluminal koroner anjiyoplasti işlemi öncesi uygulanan müzik eşliğinde progresif kas gevşeme egzersizinin bireylerin anksiyete düzeylerine olan etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 113-121.
Demirkol, M. E., Tamam, L. (2019). Anksiyete Bozuklukları. Çukurova Üniversitesi Yayını.
Dion, L.J., Engen, D. J., Lemaine, V., Lawson, D.K., Brock C.G., Thomley, B.S., Cha, S.S., Sood, A., Bauer, B. A., Wahner-Roadler, L. D. (2015). Massage therapy alone and in combination with meditation for breast cancer patients undergoing autologous tissue reconstruction: A randomized pilot study. Complementary Therapies in Clinical Practice, 1–6.
Fayazi S, Babashahi M, Rezaei M. (2011). The Effect of Inhalation Aromatherapy on Anxiety Level of the Patients in Preoperative Period. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 16(4), 278.
Fındık, Ü. Y., Topçu, S. Y. (2012). Cerrahi girişime alınış şeklinin ameliyat öncesi anksiyete düzeyine etkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, (1), 22–33.
Fiscella, K., Epstein, R. M. (2023). The profound implications of the meaning of health for health care and health equity. The Milbank Quarterly, 101(3), 675–699. https://doi.org/10.1111/1468-0009.12542
Franco, L., Blanck, T. J., Dugan, K. (2016). Both lavender fleur oil and unscented oil aromatherapy reduce preoperative anxiety in breast surgery patients: A randomized trial. Journal of Clinical Anesthesia, 33, 243–249.
Gnatta, J. R., Kurebayasi, S.F.L., Turrini, T.N.R., Paes da Silva. J.M. (2016). Aromatherapy and nursing: historical and theoretical conception. Rev Esc Enferm USP, 50(1), 130–136. https://doi.org/10.1590/S0080-623420160000100017
Grinberg, A.S., Sellinger, J., Sprenkle, P.C., Bandin, A.J., Nawaf, J.B., Syed, J.S., Leapman, M.D. (2019). Effect of diaphragmatic breathing on procedural anxiety during transrectal prostate biopsy. Journal Pre-proof, 1–20.
Gül, Ş. (2019). Bakım kavramı ışığında hemşirelik bakımı ve etkileyen faktörler. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 129–134.
Gürkan, A., Şelimen, D. (2010). Laparoskopik cerrahi işlem sonrası bulantı ve kusmanın azaltılmasında otojenik gevşeme ile yavaş ve ritmik solunumun etkisi. Endoskopik Laparoskopik & Minimal İnvaziv Cerrahi Dergisi, 17(2), 106–115.
Hannawa, A. F., Wu, A. W., Kolyada, A., Potemkina, A., Donaldson, L. J. (2022). The aspects of healthcare quality that are important to health professionals and patients: A qualitative study. Patient Education and Counseling, 105, 1561–1570.
Harney, C., Johnson, J., Bailes, F., Havelka, J. (2022). Is music listening an effective intervention for reducing anxiety? A systematic review and meta-analysis of controlled studies. Musicae Scientiae, 27(2), 278–298.
Ibraheem, M. H., Elsayed, M. R., Amin, H. E. (2023). Assessment for nurses’ practices regarding pre and postoperative care for patients with total knee arthroplasty. Menoufia Nursing Journal, 8(3), 259–270.
İbrahimoğlu, Ö., Kanan, N. (2017). Açık kalp ameliyatı olan hastalarda, endotrakeal ekstübasyon sonrası uygulanan progresif kas gevşeme egzersizlerinin yaşam bulgularına ve kaygı düzeyine etkisi. Journal Agent, 15(3), 98–106.
Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: Güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış, (73), 63–81.
Kahraman, H., Kurşun Kural, Ş. (2022). Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin ameliyat öncesi hasta eğitimini uygulama durumları. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 258–268.
Kalyon, A., Yazıcı, H. (2023). Anksiyete duyarlılığının depresyon, anksiyete ve stresi yordayıcı rolü. HEFDER, 2(1), 1–12.
Karadağ Arlı, Ş. (2017). Ameliyat öncesi anksiyetenin APAIS ve STAI-I ölçekleri ile değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(3), 38–47.
Karaman, T., Karaman, S., Doğru, S. (2016). Evaluating the efficacy of lavender aromatherapy on peripheral venous cannulation pain and anxiety: A prospective, randomized study. Complementary Therapies in Clinical Practice, 23, 64–68.
Khaldi, M., Abed, Y., Pfeiffer, C., Haj-Yahia, S., Alkaiyat, A., Tanner, M. (2018). Understanding the concept and importance of the health research system in Palestine: A qualitative study. Health Research Policy and Systems, 16(1), 49.
Krickel-Choi, N. C. (2022). The concept of anxiety in ontological security studies. International Studies Review, 24(3). https://doi.org/10.1093/isr/viac013
Kulakaç, N., Aydın Sayılan, A. (2024). The effect of perceived preoperative nursing care and surgical anxiety on postoperative recovery. BAUN Health Sci J, 13(3), 572–579. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.1507055
Kurul, M., Aydın, N., Şen, O. (2023). Effect of preoperative anxiety level on postoperative analgesia requirement in patients undergoing laparoscopic cholecystectomy. Medical Bulletin of Haseki, 61(2), 167–171.
Lee, W.-P., Wu, P.-Y., Lee, M.-Y., Ho, L.-H., Shih, W.-M. (2017). Music listening alleviates anxiety and physiological responses in patients receiving spinal anesthesia. Complementary Therapies in Medicine, 31, 8–13.
Mantar, A., Yemez, B., Alkın, T. (2011). Anksiyete duyarlılığı ve psikiyatrik bozukluklardaki yeri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 187–193.
Mohammed, H. S., Shehata, A. E., Fareed, M. E., El-Sayad, H. E. (2023). Effect of pre and postoperative nursing intervention on activities of daily living and quality of life among patients undergoing hip replacement. Menoufia Nursing Journal, 8(2), 19–32.
Mulugeta, H., Ayana, M., Sintayehu, M., Dessie, G., Zewdu, T. (2018). Preoperative anxiety and associated factors among adult surgical patients. BMC Anesthesiology, 18(1), 155.
Ni CH, Tsai WH, Lee LM, Kao CC, Chen YC. (2012). Minimising preoperative anxiety with music for day surgery patients: A randomised clinical trial. J Clin Nurs, 21(5–6), 620–625.
Nursing College (2023). Principles of Pre and Postoperative Care. https://nursingcollege.mespune.in/wp-content/uploads/2023/06/Pre-and-post-operative-care.pdf
Ovayolu, O., Seviğ, U., Ovayolu, N., Sevinç, A. (2014). The effect of aromatherapy and massage administered in different ways to women with breast cancer on their symptoms and quality of life. International Journal of Nursing Practice, 20(4), 408–417.
Özata, N. (2019). Fitoterapi ve Aromaterapi. İstanbul Medikal Sağlık Yayıncılık.
Özkan, M., Gökkaya, Z., Sarıtaş, S. (2016). Ameliyat öncesi katı ve sıvı besin kısıtlamasının anksiyete üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi SHMYO Dergisi, 4(1), 25–28.
Özyer Güvener, Y., Özcan, E. (2024). Hemşirelerin bakımda etik tutumlarının değerlendirilmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 11(3), 434–441.
Raffi, F., Ameri, F., Haghani, H., Ghobadi, A. (2020). The effect of aromatherapy massage with lavender and chamomile oil on anxiety and sleep quality of patients with burns. Burns, 46(1), 164–171.
Rozaqi, S. A. (2023). Definition, importance, and formulation of health policy and financing. In S. U. Firdaus et al. (Eds.), YICGH 2022.
Salazar-Maya, Á. M. (2022). Nursing care during the perioperative within the surgical context. Investigación y Educación en Enfermería, 40(2), 2.
Saldías Fernández, M. A., Parra-Giordano, D., Martí Gutiérrez, T. (2022). Nursing participation in public policies: Why is it important? Enfermería Global, 65, 607–614.
Sarıtaş, S., Kavak, F., Savaş, B. (2018). The effect of lavender oil on anxiety levels before laparoscopic cholecystectomy. Complementary Therapies in Clinical Practice, 32, 51–54.
Shamian, J. (2014). The role of nursing in health care. Revista Brasileira de Enfermagem, 67(6), 867–868.
Soyer Er, O., Erkan, H. N. (2024). The effect of preoperative state-trait anxiety level and anesthesia technique on postoperative nausea and vomiting. JARHS, 32(1), 53–61.
Suganandam, D. K. (2019). Pre-intra-post-operative nursing care pathway. Indian Journal of Continuing Nursing Education, 20(2), 87.
Şahin, M. (2019). Korku, kaygı ve kaygı bozuklukları. ASEAD, 6(10), 117–135.
Topçuoğlu, V. (2022). Anksiyete bozuklukları. Istanbul Kent University Journal of Health Sciences, 1(1), 38–40.
Uzbay, İ. (2002). Anksiyetenin biyolojisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(5).
Wang, R., Huang, X., Wang, Y., Akbari, M. (2022). Non-pharmacologic approaches in preoperative anxiety: A comprehensive review. Frontiers in Public Health, 10, 854673.
Wasik, M. (2020). The role of the nurse in improving the quality of healthcare. Journal of Education, Health and Sport, 10(4), 68–74.
Yılmaz, Y., Durmuş, K., İnal, F.Y., Daşkaya, H., Çiftçi, T., Toptaş, M., Vahapoğlu, A. (2014). Septoplasti operasyonlarında ameliyat öncesi ve sonrası anksiyetenin ameliyat sonrası ağrı ve analjezik ihtiyacına etkisi. Dicle Tıp Dergisi, 41(2), 288–293.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.