Covıd-19 Pandemı̇sı̇ Sırasında Sağlık Çalışanlarının Anksı̇yete, Stres, Depresyon ve Uykusuzluk Durumu
Özet Görüntüleme: 18
/ 
PDF İndirme: 3
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14994935Anahtar Kelimeler:
Sağlık Çalışanları, Uykusuzluk, Depresyon, Anksiyete, StresÖzet
Amaç: Koronavirüs pandemisi, başta sağlık çalışanları olmak üzere tüm bireylerin genel sağlık durumunda farklılıklara neden olmuştur. Etkilenen en önemli parametreler ise bağışıklık sisteminin ve dolayısıyla sağlığın ayrılmaz faktörleri olan beslenme, uyku ve ruhsal durumlardır. Çalışmanın amacı; COVID-19 sürecinde sağlık çalışanlarının uykusuzluk ve ruh sağlığı durumlarının nasıl etkilendiğini belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Katılımcıların demografik özellikleri ile ilgili 109 soru ve ayrıca uykusuzluk şiddeti, depresyon, anksiyete ve stres ölçeklerini içeren bir anket, İstanbul ilinde yaşları 18 ile 65 arasında değişen 363 gönüllü sağlık çalışanına uygulanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %55,1'i kadın iken, %44,9'u erkektir. Uykusuzluk Şiddet İndeksi (ISI) puanlarına göre %52,9'unun eşik altı, orta ve şiddetli uykusuzluk yaşadığı bildirilmiştir. Kadınların ISI puanlarının erkeklerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Depresyon Anksiyete ve Stres Ölçeği (DASS-21) puanlarına göre katılımcıların %39,9'unun orta, şiddetli ve çok şiddetli depresyon, %56,5'inin orta, şiddetli ve çok şiddetli anksiyete yaşadığı, %82,4'ünün ise normal stres düzeyine sahip olduğu görülmüştür. ISI puanları ile DASS-21 puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif ve orta düzeyde bir korelasyon bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca, DASS-21, ISI ve sağlıklı hissetme derecesi arasında negatif ve orta düzeyde bir korelasyon bulunmuştur.
Sonuç: Bulgular, COVID-19 pandemi sürecinin değişken olması ve katılımcıların çoğunun ön saflarda yer almayan sağlık çalışanları olması nedeniyle sınırlıdır. Beslenme, uykusuzluk, depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için sağlık çalışanları üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Referanslar
Besedovsky, L., Lange, T., & Born, J. (2012). Sleep and immune function. Pflugers Arch, 463(1), 121-137. doi:10.1007/s00424-011-1044-0. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3256323/
Bohlken, J., Schömig, F., Lemke, M. R., Pumberger, M., & Riedel-Heller, S. G. (2020). COVID-19 pandemic: Stress experience of healthcare workers - A short current review. Psychiatr Prax, 47(4), 190–197. https://doi.org/10.1055/a-1159-5551
Boysan, M. (2010). Uykusuzluk Şiddeti İndeksinin Türk örneklemindeki psikometrik özellikleri. Alpha Psychiatry, 11, 248-252. https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/uykusuzluk-siddeti-indeksi-toad.pdf
Çankaya, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sağlık çalışanlarının iyilik hali değişimi. Atlas International Congress on Social Sciences 7. Hungary: ISPEC Publications, p. 446–460.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). (2020). Ruh sağlığını güçlendirme: Kavramlar, kanıtlar, uygulamalar. Çeviri Editörleri: Taycan, O., & Coşkun, B. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları (Çeviri), Ankara.
Guo, J., Liao, L., Wang, B., et al. (2021). Psychological effects of COVID-19 on hospital staff: A national cross-sectional survey in Mainland China. Vascular Investigation and Therapy, 4(1), 6. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3550050
HASUDER. (2020). COVID-19 hastalığı ile mücadelede sağlık çalışanlarının sağlığı. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği. https://korona.hasuder.org.tr/covid-19-hastaligi-ile-mucadelede-saglik-calisanlarinin-sagligi/
Henry, J. D., & Crawford, J. R. (2005). The short‐form version of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS‐21): Construct validity and normative data in a large non‐clinical sample. Br J Clin Psychol, 44(2), 227-239.
Huang, Y., & Zhao, N. (2020). Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during COVID-19 outbreak in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry Res, 288, 112954.
Jahrami, H., BaHammam, A. S., AlGahtani, H., et al. (2021). The examination of sleep quality for frontline healthcare workers during the outbreak of COVID-19. Sleep Breath, 25(1), 503-511. https://doi.org/10.1007/s11325-020-02135-9, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7319604/
Keskin, N., & Tamam, L. (2018). Uyku bozuklukları: Sınıflama ve tedavi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(2), 241-260. doi:10.17827. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/443905
Lai, J., Ma, S., Wang, Y., Cai, Z., Hu, J., Wei, N., et al. (2020). Factors associated with mental health outcomes among healthcare workers exposed to Coronavirus Disease 2019. JAMA Network Open, 3(3), e203976. doi:10.1016/j.eclinm.2020.100443.
Li, W., Yang, Y., Liu, Z. H., Zhao, Y. J., Zhang, Q., Zhang, L., et al. (2020). Progression of mental health services during the COVID-19 outbreak in China. International Journal of Biological Sciences, 16(10), 1732–1738. https://doi.org/10.7150/ijbs.45120
Liu, Z., Han, B., Jiang, R., et al. (2020). Mental health status of doctors and nurses during COVID-19 epidemic in China. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3551329
Liu, S., Yang, L., Zhang, C., Xiang, Y. T., Liu, Z., Hu, S., & Zhang, B. (2020). Online mental health services in China during the COVID-19 outbreak. The Lancet Psychiatry, 7(4), e17. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30077-8
Lovibond, S. H., & Lovibond, P. F. (1995). Manual for the Depression Anxiety Stress Scales. Psychology Foundation of Australia: Sydney, NSW, Australia.
Lu, W., Wang, H., Lin, Y., et al. (2020). Psychological status of medical workforce during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study. Psychiatry Res, 288, 112936.
Qi, J., Xu, J., Li, B., et al. (2020). The evaluation of sleep disturbances for Chinese frontline medical workers under the outbreak of COVID-19. Sleep Med, 72, 1-4. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2020.05.023
WHO/Europe. (2023, March 20). What is the WHO definition of health? https://www.who.int/about/frequently-asked-questions
Yılmaz, Ö., Boz, H., & Arslan, A. (2017). Depresyon Anksiyete Stres Ölçeğinin (DASS 21) Türkçe kısa formunun geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 78-91. https://www.researchgate.net/publication/320660797
Zhang, C., Yang, L., et al. (2020). Survey of insomnia and related social psychological factors among medical staff involved in the 2019 novel coronavirus disease outbreak. Frontiers in Psychiatry. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7171048/
Zhu, Z., Xu, S., Wang, H., et al. (2020). COVID-19 in Wuhan: Immediate psychological impact on health workers. EClinicalMedicine, 24, 100443. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.100443
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 