Nakil Merkezinden Uzakta Yaşayan Karaciğer Nakli Alicilarinin Yaşam Kalitesi, Öz Bakim Gücü, Semptomlar ve Yaşadiklari Güçlükler
Özet Görüntüleme: 418
/ 
PDF İndirme: 225
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7604085Anahtar Kelimeler:
Güçlükler, Karaciğer Nakli, Öz-Bakım Gücü, Semptom, Yaşam KalitesiÖzet
Bu araştırma nakil merkezinden uzakta yaşayan karaciğer nakli alıcılarının yaşam kalitesi, özbakım gücü, semptomları ve yaşadıkları güçlükleri belirlemek amacıyla yapıldı. Araştırma, tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapıldı. Araştırmanın örneklemini, karaciğer nakli olan 38 hasta oluşturmaktadır. Veriler, Hasta Tanılama Formu, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği, Modifiye Transplantasyon Sonrası Semptom Oluşma ve Rahatsızlık Durumu 58 Maddelik Ölçek (MTSORD-58ᵀᴿ) ve Öz-bakım Gücü Ölçeği ile toplandı. Verilerin analizinde, normal dağılıma uygunluk Kolmogorov-Smirnov ile test edildi. Hastaların semptom deneyimini tanımlamak için ridit analizi, cinsiyete göre semptom görülme durumu arasındaki farkın belirlenmesinde Mann Whitney U testi kullanıldı. Araştırmada hastaların yaş ortalamasının 48.13±12.90 ve %60.5’inin ilköğretim mezunu olduğu belirlendi. Alıcıların, yaşam kalitesi fiziksel ve mental sağlık puan ortalamalarının sırasıyla 35.84±9.21, 36.48±12.53, özbakım gücü puan ortalamalarının 106.55±18.91, semptom oluşma puan ortalamalarının 133.07±35.68, semptom rahatsızlık puan ortalamalarının 69.63 ±37.84 olduğu saptandı. Hastaların %84.3’nün doktor önerisine göre aylık nakil olduğu merkeze kontrole gittiği, %31.3’ü sağlık hizmetlerinden etkin yararlanamadığı, %24’ü kontrole gittiği yerde diyetine uygun beslenemediği, %25.6’ sı sağlık personeliyle iletişim kuramadığı, %78.9’u gelirin giderden az olduğu, %81.6’sı gelir getiren bir işte çalışmadığı, %26.5’i Karaciğer Transplantasyonu (KT) merkezine ekonomik yetersizlik nedeniyle gidemediği, %23.4’ü ulaşım güçlüğü yaşadığı, %26.3’ü nakil merkezinin bulunduğu yerde konaklayacak yer bulmadığı, %7.9’ u kontrollere gidiş gelişte güçlük yaşadığı için yerleşim yerinden ayrılarak nakil yapılan merkezin bulunduğu yere taşındığı belirlendi. Bu araştırmada, nakil merkezinden uzakta yaşayan karaciğer nakli alıcılarının bir çok sorun yaşadıkları, yaşam kalitesi düzeyinin düşük, özbakım gücünün iyi, semptom oluşma durumunun yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle sağlık hizmetine ulaşmada sorun yaşayan bu hastalara yönelik telesağlık gibi uygulamalarla yaşam kalitesi ve ilaç yan etkilerine yönelik desteklenmesine gereksinim vardır.
Referanslar
Aberg F. Quality of life after liver transplantation. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology 2020;46-47 101684.
Adam R., Karam V., Cailliez V., O Grady J G., Mirza D., Cherqui D. et al. Annual Report of the European Liver Transplant Registry (ELTR) – 50-year evolution of liver transplantation. 2018. doi: 10.1111/tri.13358.
Casanovas T., Herdman M., Chandía A., Peña MC., Fabregat J., Vilallonga JS. Identifying Improved and Non-improved Aspects of Health-related Quality of Life After Liver Transplantation Based on the Assessment of the Specific Questionnaire Liver Disease Quality of Life. Transplantation Proceedings 2016; 48(1): 132–137. doi:10.1016/j.transproceed.2015.11.009
De Kroon L., Drent G., Van Den Berg AP., Haagsma EB. Current health status of patients who have survived for more than 15 years after liver transplantation. Neth J Med 2007; 65: 252–8.
Dobbels F., Moons P., Abraham I., Larsen CP., Dupont L., De Geest S. Measuring symptom experience of side-effcets of immunosuppressive drugs: the Modified Transplant Symptom Occurrence and Distress Scale. Transpl Int 2008; 21: 764-77.
Durand F. How to improve long-term outcome after liver transplantation? Liver International. 2018;38 (Suppl. 1):134–138.
Girgenti R., Tropea A., Buttafarro Maria A., Ammirata RR., M..Quality of Life in Liver Transplant Recipients: A Retrospective Study. International Journal of Environmental Research and Public Health 2020; 17(11): 3809–. doi:10.3390/ijerph17113809.
Global Observatory on Donation and Trasplantation-GODT. 2020: http://www.transplant-observatory.org/reports/ GODT. Eişim tarihi: 15.08.2022
Karabulut N., Yaman AY. Karaciğer transplantasyonu sonrası hastaların yaşadığı sorunlar ve hemşirelik girişimleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 1(2): 37-42.
Koçyiğit H., Aydemir Ö., Fisek G., Ölmez N., Memiş A. SF-36 Yaşam kalitesi ölçeğinin Türk popülasyonunda geçerlik ve güvenirliği. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12: 102-106.Retrieved from https://toad.halileksi.net/olcek/yasam-kalitesitesti-kisa-form-36.
Kugler C., Geyer S., Gottlie J., Simon A., Haverich. Dracup K. Symptom experience after solid organ transplantation. Journal of Psychosomatic Research 2009; 66: 101-110.
Masala D., Mannocci A., Unim B., A. Del Cimmuto., F. Turchetta., G. Gatto et al. Quality of life and physical activity in liver transplantation patients: results of a case-control study in Italy. Transpl Proc 2012; 44: 1346–50.
Moayed MS., Ebadi A., Khodaveisi M., Toosi M N., Soltanian A R., Khatiban M. Factors influencing health self-management in adherence to care and treatment among the recipients of liver transplantation. Patient Preference and Adherence 2018:12; 2425–2436.
Mohamed SA., Mostafa H Abdel-Azem. The effects of educational intervention on self-care behavior and expected clinical outcome in patient undergoing liver transplantation. Journal of Nursing Education and Practice 2018;8(9):102–112. doi:10.5430/jnep.v8n9p102.
Morales JM., Varo E., La’zaro P. İmmunosuppressant treatment adherence barriers to adherence and quality of life in renal and liver transplant recipients in Spain 2012;26(2):369-376.
Nahcivan NO. A Turkish language equivalence of the exercise of self-care agency scale. Western Journal of Nursing Research 2004; 26(7): 813-824.
Onghena L., Develtere W., Poppe C., Geerts A., Torisi R.,Vanlander A., et al. Quality of life after liver transplantation: State of the art. World J Hepatol 2016; 8(18): 749–756.
Ordin SY., Karayurt Ö. “Effects of a support group ıntervention on physical, psychological, and social adaptation of liver transplant recipients” Experimental and Clinical Transplantation 2016;3:329-37.
Ordin SY., Karayurt Ö., Vupa Ö. Validation and adaptation of the Modified Transplant Symptom Occurrence and Symptom Distress Scale-59 Items Revised (MTSOSD-59R) into Turkish. Progress in Transplantation 2013; 23(4); 392-400.
Özdemir Z., Talas M S. Solid organ transplantasyonu sonrasi immünsupresif ilaç kullanimina uyum. Anadolu Hem Sağ Bil Derg 2017;20(4):304-310.
Park CW., Tsai NT., Wong LL. Implications of worse renal dysfunction and medical comorbidities in patients with NASH undergoing liver transplant evaluation: İmpact on MELD and more. Clinical transplantation 2011;25:E606-E11
Pinson CW., D. Feurer I., L. Payne J., E. Wise P., Shockley S., Speroff T. Health-Related Quality of Life After Different Types of Solid Organ Transplantation. Annals Of Surgery 2000; 232 (4): 597–607.
Rongies W., Stepniewska S., Lewandowska M., Smolis-Bąk E., Dolecki W., Sierdziński J. et al. Physical activity long-term after liver transplantation yields better quality of life. Ann Transpl 2011; 16: 126–31.
Ruppert K., Kuo S., DiMartini A., Balan V. In a 12-year study, sustainability of quality of life benefits after liver transplantation varies with pretransplantation diagnosis. Gastroenterology 2010;139: 1619-29.
Sağlık Bakanlığı Organ, Doku Transplantasyonu ve Diyaliz Hizmetleri Daire Başkanlığı Güncel Veriler https://organ.saglik.gov.tr/web/) Erişim Tarihi:13.08.2022.
Soultan AAA. "Effect of an Educational Program on the Quality of Life of Patients Undergoing Liver Transplantation" .IOSR Journal of Nursing and Health Science (IOSR-JNHS). 2019; 8 (6): 55-64.
Stilley CS., DiMartini AF., de Vera ME., Flynn WB., King J., Sereika S. et al. Individual and environmental correlates and predictors of early adherence and outcomes after liver transplantation. Prog Transplant 2010;20(1):58-66.
Taher M., Toossi MN., Jafarian A., Rasti A., Nayeri ND. Patients’ Experiences of Life Challenges After Liver Transplantation: A Qualitative Study. Journal of Patient Experience 2021; 8:1-7 –. doi:10.1177/2374373521996956.
Tome S., Wells JT., Said A., Lucey MR. Quality of life after liver transplantation. A systematic review. J Hepatol 2008;48:567-577.
Turner-Bowker DM., DeRosa MA., Ware JE Jr. SF-36 Health Survey. In: Boslaugh S. Ed. Encyclopedia of Epidemiology. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. 2008;2.
Wang C., Wang G., Yi H, Tan J., Xu C., Fang X. et al. Symptom experienced three years after liver transplantation under immunosuppression in adults. PLoS One. 2013;8(11):e80584. doi:10.1371/journal.pone.0080584.
Ware JE., Sherbourne CD. (The MOS-36 item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care 1992; 30(6): 743-483.
Wiltshire G., Clarke NJ., Phoenix C., Bescoby C. The role of sport-based social networks in the management of long-term health conditions: Insights from the World Transplant Games. International Review for the Sociology of Sport 2020. doi:10.1177/1012690220979202.
Xiao-rui Z., Qi-er C., Jian-ling T., WANG Gen-shu. The self-care agency and its influencing factors in liver transplant recipients after discharge. Chinese Journal of Nursing 2015; 09: 1091-95.
Yang LS., Shan LL., Saxena A., Morris DL. Liver transplantation: A systematic reviev of long-time quality of life 2014;34(9):1298-313.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 