COVID-19 Sürecinde Ebeveynlerin Sosyal Medya Haberlerine Güvenlerinin Aşı Reddine Olan Etkisi
Özet Görüntüleme: 322
/ 
PDF İndirme: 116
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7133282%20Anahtar Kelimeler:
Aşı Reddi, Sosyal Medya, COVID-19Özet
Amaç: Çalışmada COVID-19 sürecinde ebeveynlerin sosyal medya haberlerine güvenlerinin aşı reddine olan etkisini incelemek amaçlandı.
Materyal ve Metot: Çalışmaya 13 yaş altı çocuğu olan sosyal medya arayıcılığıyla ulaşılabilen gönüllü 403 ebeveyn katılmıştır. Verilerin toplanmasında, soru formu, sahiplerinden izni alınan Aşı Karşıtı Ölçeği (AKÖ), Sosyal Medya Teyit/Güven Ölçeği (SMT/GÖ) kullanılmıştır. Etik kurul onayı, bir üniversitenin Girişimsel Olmayan Etik Kurulundan alınmıştır. Çalışmaya gönüllü bireylerden bilgilendirilmiş onam alınmıştır.
Bulgular: Cinsiyet açısından iki ölçekte anlamlı fark bulunmamıştır. Yaş arttıkça SMT/GÖ teyit alt boyut puanı anlamlı bir artış göstermektedir (p<0.05). Eğitim seviyesi yüksek olan bireylerde AKÖ ile alt boyutları (aşı yararı ve koruyucu değeri ile aşı karşıtı alt boyutu dışında) ile SGMT/GÖ'nün teyit alt boyutu puan ortalamasının arttığı ve gruplar arasında istatistiksel bir anlamlılık olduğu belirlenmiştir (p<0.05). COVID-19 geçiren ve pandemide çocuklarını aşıya götürmeyen ebeveynlerin AKÖ karşıtlığı alt boyut puanı anlamlı düzeyde fazla olduğu bulunmuştur (p<0.05). Çocukluk çağı aşılarını reddedenlerin AKÖ toplam ve alt boyut (aşı yarar dışında) puan ortalamaları anlamlı düzeyde fazla bulunmuştur. Sosyal medyaya ayrılan süre arttıkça AKÖ'nün aşı tereddütü ile SMT/GÖ'nün (teyit alt boyut dışında) gruplar arası bir anlamlılık bulunmamıştır. Gelir durumu az olanların, eşit ve fazla olanlara göre SGMT/GÖ toplam ve teyit alt boyutu puan ortalaması anlamlı derecede azdır (p<0.05). COVID-19 geçirenlerin SGMT/GÖ teyit alt boyutu, kronik hastalığı olanların SGMT/GÖ toplam ve teyit alt boyutu puan ortalaması anlamlı derecede fazla bulunmuştur (p<0.05). AKÖ ile SGM/TÖ puanları arasındaki ilişki orta düzeyli pozitif yöndedir.
Sonuç: COVID-19 sürecinde ebeveynlerin aşı reddinde, sosyal medya ile aşı reddi arasında ilişki olduğu belirlenmiştir.
Referanslar
Ashkenazi, S., Livni, G., Klein, A., Kremer, N., Havlin, A. & Berkowitz, O. (2020). “The relationship between parental source of information and knowledge about measles/ measles vaccine and vaccine hesitancy”. Vaccine, 18(46): 7292-7298.
Aygün, E., & Tortop, H. S. (2020). Ebeveynlerin aşı tereddüt düzeylerinin ve karşıtlık nedenlerinin incelenmesi. Güncel Pediatri, 18(3), 300-316.
Azap, A. (2018). Aşı karşıtlığının toplumsal sonuçları. Toplum ve Hekim, 33(3), 217-219.
Azizi, F. S. M., Kew, Y., & Moy, F. M. (2017). Vaccine hesitancy among parents in a multi-ethnic country, Malaysia. Vaccine, 35(22), 2955-2961.
Bocquier, A., Fressard, L., Cortaredona, S., Zaytseva, A., Ward, J., Gautier, A., ... & Verger, P. (2018). Social differentiation of vaccine hesitancy among French parents and the mediating role of trust and commitment to health: a nationwide cross-sectional study. Vaccine, 36(50), 7666-7673.
Burki, T. (2009). Vaccine misinformation and social media. The Lancet Digital Health, 1(6); e258-e259.
Büyüksoy, G. D. B. (2019). Türkiye’nin bazı sağlık düzeyi göstergelerinin halk sağlığı görüşü açısından değerlendirilmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(2), 49-59.
Çetin, İ., & Özhanli, Y. (2018). Cerrahi hastalarının sağlık bilgisine ulaşmada internet kullanım özellikleri. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 44-49.
Çömlekçi, M., & Başol, O. (2019). Sosyal medya haberlerine güven ve kullanıcı teyit alışkanlıkları üzerine bir inceleme. İleti-ş-im.
Erdoğan, A., Güven, K., Şahin, A. R., & Okyay, R. A. (2021). Understanding the approach of family physicians in Turkey to the problem of vaccine rejection. Human vaccines & immunotherapeutics, 17(6), 1693-1698.
Eskiocak, M., & Marangoz, B. (2019). Türkiye’de bağışıklama hizmetlerinin durumu. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları. p.7-19.
Getman, R., Helmi, M., Roberts, H., Yansane, A., Cutler, D., & Seymour, B. (2018). Vaccine hesitancy and online information: the influence of digital networks. Health Education & Behavior, 45(4), 599-606.
Gokce, A., Yigit, E., Gungor, A., Aslan, M., & Ozer, A. (2020). Investigating the Knowledge, Attitudes and Behaviours of Parents Regarding Vaccine Rejection. European Journal of Public Health, 30(Supplement_5), ckaa166-1448.
Gust, D. A., Strine, T. W., Maurice, E., Smith, P., Yusuf, H., Wilkinson, M., ... & Schwartz, B. (2004). Underimmunization among children: effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics, 114(1), e16-e22.
Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1-2.
Hasar, M., Özer, Z. Y., & Bozdemir, N. (2021). Aşı reddi nedenleri ve aşılar hakkındaki görüşler. Cukurova Medical Journal, 46(1), 166-176.
Hazır, E. (2018). 0-24 Aylık Bebek/Çocukların Ebeveynlerinin Aşı Red Sıklığı ve Nedenleri.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
İlter, H. (2020). Konya Ilinde Ҫocukluk Ҫağı Aşı Reddi Konusunda Anne-Baba Görüşleri ve Aşılamayı Etkileyen Faktörler (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University (Turkey).
Kata, A. (2012). Anti-vaccine activists, Web 2.0, and the postmodern paradigm–An overview of tactics and tropes used online by the anti-vaccination movement. Vaccine, 30(25), 3778-3789.
Kılıç, D, İspir, B. (2020). Sosyal Medyada Haber İçeriklerine Güven ve Kullanıcı Motivasyonları. Kurgu, 28(1):269-288.
Kilincarslan, M. G., Sarigül, B., Toraman, C., & Şahin, E. M. (2020). Development of valid and reliable scale of vaccine hesitancy in Turkish language. Konuralp Medical Journal, 12(3), 420-429.
Kutlu, H. H., & Altındiş, M. (2018). Aşı karşıtlığı. Flora Dergisi, 23(2), 47-58.
Larson, H. J., Jarrett, C., Eckersberger, E., Smith, D. M., & Paterson, P. (2014). Understanding vaccine hesitancy around vaccines and vaccination from a global perspective: a systematic review of published literature, 2007–2012. Vaccine, 32(19), 2150-2159.
LaVail, K. H., & Kennedy, A. M. (2013). The role of attitudes about vaccine safety, efficacy, and value in explaining parents’ reported vaccination behavior. Health Education & Behavior, 40(5), 544-551.
Majid, U., & Ahmad, M. (2020). The factors that promote vaccine hesitancy, rejection, or delay in parents. Qualitative Health Research, 30(11), 1762-1776.
Özceylan, G., Toprak, D., & Esen, E. S. (2020). Vaccine rejection and hesitation in Turkey. Human vaccines & immunotherapeutics, 16(5), 1034-1039.
Özdemir, A, Ünal, E (2019). Aşı ve Aşı Reddi. Güncel Hemşirelik Yaklaşımlar II Publisher: Bursa, Akademisyen Kitabevi, 43-54.
Polat, Y., Tatli, S., Yavuzekinci, M., Öztürk, M., İpekçi, N. N., Yurdagül, G., & Süzülmüş, S. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ailelerinin çocukluk çağı aşıları hakkındaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 131-137.
Restivo, V., Napoli, G., Marsala, M. G. L., Bonanno, V., Sciuto, V., Amodio, E., ... & Firenze, A. (2015). Factors associated with poor adherence to MMR vaccination in parents who follow vaccination schedule. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 11(1), 140-145.
Rodriguez, N. J. (2016). Vaccine-Hesitant Justifications: “Too Many, Too Soon,” Narrative Persuasion, and the Conflation of Expertise. Global Qualitative Nursing Research, 3, 2333393616663304.
Shoup, J. A., Wagner, N. M., Kraus, C. R., Narwaney, K. J., Goddard, K. S., & Glanz, J. M. (2015). Development of an interactive social media tool for parents with concerns about vaccines. Health Education & Behavior, 42(3), 302-312.
Smith, T. C. (2017, July). Vaccine rejection and hesitancy: a review and call to action. In Open forum infectious diseases (Vol. 4, No. 3). Oxford University Press.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020). ''Hane halkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020''https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index, (ErişimTarihi: 08/06/2021).
UNICEF (2013). Tracking anti-vaccine sentiment in Eastern European social media networks. https://www.unicef.org/eca/media/1556/file/Tracking%20antivaccination%20sentiment%20in%20Eastern%20European%20social%20media%20networks.pdf, (ErişimTarihi: 08.09.2021).
Üzüm, Ö., Eliaçık, K., Örsdemir, H. H., & Öncel, E. K. (2019). Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 13(3), 144-149.
Wei, F., Mullooly, J. P., Goodman, M., McCarty, M. C., Hanson, A. M., Crane, B., & Nordin, J. D. (2009). Identification and characteristics of vaccine refusers. BMC pediatrics, 9(1), 1-9.
Weiner, J. L., Fisher, A. M., Nowak, G. J., Basket, M. M., & Gellin, B. G. (2015). Childhood immunizations: first-time expectant mothers’ knowledge, beliefs, intentions, and behaviors. American journal of preventive medicine, 49(6), S426-S434.
Wheeler, M., & Buttenheim, A. M. (2013). Parental vaccine concerns, information source, and choice of alternative immunization schedules. Human vaccines & immunotherapeutics, 9(8), 1782-1789.
Wilson, K., & Keelan, J. (2013). Social media and the empowering of opponents of medical technologies: the case of anti-vaccinationism. Journal of Medical Internet Research, 15(5), e2409.
Witteman, H. O., & Zikmund-Fisher, B. J. (2012). The defining characteristics of Web 2.0 and their potential influence in the online vaccination debate. Vaccine, 30(25), 3734-3740.
Yakşi, N. (2020). Aile sağlığı merkezi çalışanlarının aşı reddi konusundaki düşünceleri ve davranışlarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Public Health, 18(3), 143-154.
Yalçin, S. S., Bakacak, A. G., & Topaç, O. (2020). Unvaccinated children as community parasites in National Qualitative Study from Turkey. BMC Public Health, 20(1), 1-17.
Yiğit, T., Oktay, B. Ö., Özdemir, C. N., & Moustafa Paşa, S. (2020). Aşı karşıtlığı ve fikri gelişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 