Mühendislik ve Tıp Fakültelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminde Güncel Durum ve Öneriler: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Örneği
Özet Görüntüleme: 0
/ 
PDF İndirme: 0
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17839119Anahtar Kelimeler:
Güvenlik Kültürü, İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri, Önleme KültürüÖzet
Amaç: İş kazaları ve meslek hastalıklarının, sosyal ve ekonomik sonuçları bakımından hem Türkiye hem de dünya için önemli bir sorun olma niteliğini koruduğu gerçeğinden hareketle, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mühendislik ve tıp fakültelerinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG) derslerinin mevcut durumunu incelemek ve bu alanda çözüm önerileri sunmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada, 2023 yılına ait iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin veriler analiz edilerek, Herbert William Heinrich’in Domino Teorisi temel alınmış ve güvenlik kültürü, önleme kültürü ve eğitimin rolü tartışılmıştır. Ayrıca, yükseköğretim kurumlarında İSG eğitimlerinin içerikleri ve fakültelerdeki zorunlu/seçmeli derslerin mevcut durumları değerlendirilmiştir.
Bulgular: 2023 yılında iş kazası sayısının bir önceki yıla göre 92,578 adet artış gösterdiği, iş kazası sonucu hayatını kaybeden çalışanların sayısının ise 449 kişi arttığı tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarına tutulan sigortalı sayısı 2023 yılında 945 kişi, 2022 yılında ise 953 kişi olarak kaydedilmiş; 2022 yılında meslek hastalığı nedeniyle 8 sigortalı vefat etmiştir. Eğitimlerin, İSG alanında bilinçlendirme ve proaktif davranışların teşvik edilmesi açısından hayati öneme sahip olduğu belirlenmiştir. Fakültelerde verilen İSG derslerinin, öğrencilerin iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi gibi kariyer yollarına yönelmesine katkı sağladığı gözlemlenmiştir.
Sonuç: İş kazalarının %88’inin önlenebilir olduğu gerçeği, eğitimli ve nitelikli insan gücü ihtiyacını ortaya koymaktadır. İyi planlanmış ve sürekli güncellenen eğitim programları, çalışanların güvenlik bilincini artırarak iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesine katkı sağlayabilir. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde İSG eğitimlerinin geliştirilmesi, güvenlik kültürü oluşturulması ve gençlere yeni kariyer yolları sunulması açısından önemlidir.
Referanslar
Burke, M. J., Sarpy, S. A., Smith-Crowe, K., Chan-Serafin, S., Salvador, R. O., & Islam, G. (2006). Relative effectiveness of worker safety and health training methods. American Journal of Public Health, 96(2), 315–324.
Güler, M., Derin, K. H., & Şahin, L. (2018). İş sağlığı ve güvenliği kültürü ve eğitimi ilişkisi. İş ve Hayat, 4(8), 311-348.
Heinrich, H. W. (1931). Industrial accident prevention: A scientific approach. New York: McGraw-Hill.
Ilıman, E. Z. (2015). Türkiye’de meslek hastalıkları. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(1), 21-36.
International Labour Organization. (2013). Building a preventative safety and health culture: A guide for employers. Geneva: ILO.
Kalıntaş, D.Ç. (2022). İş sağlığı ve güvenliğinde eğitimin önemi: üniversite öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği farkındalığı üzerine bir çalışma. Çankaya Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Kar, H., & Şahmaran, T. (2021). Üniversitede verilen iş sağlığı ve güvenliği dersinin öğrenciler üzerindeki etkisinin araştırılması. EJONS International Journal on Mathematics, Engineering and Natural Sciences, 5(19), 578-588. http://dx.doi.org/10.38063/ejons.463
Keskin, R., & Çavuş, Ö. H. (2020). İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin sağlık sektöründe güvenlik kültürü üzerindeki etkilerinin analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(3), 627-644. https://doi.org/10.18657/yonveek.592878
Kıpçak, E., Çalık, A., & Mehri, H. (2021). İş kazaları ve meslek hastalıklarının oluşumuna etki eden faktörler: ISO ve OHSAS uygulamalarının etkileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 1-26. https://doi.org/10.30794/pausbed.651320
Koçak, Derya. (2014). Demiryolu Çalışmalarında İş Sağlığı ve Güvenliği: Vagon Bakım Onarım Atölyesi Risk Değerlendirmesi Örneği. Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, Ankara.
Meydanlıoğlu, A. (2013). Sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 192-199.
Solmaz, M., & Solmaz, T. (2017). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 147-156.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. (2025). Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi. https://aybu.edu.tr/muhendislik/custom_page-390-ankara-yildirim-beyazit-universitesi-yonetmelikleri.html
[Erişim tarihi: 10.01.2025]
International Labour Organization (ILO). (2021). Occupational diseases and their prevention. Retrieved from https://www.ilo.org/publications/prevention-occupational-diseases
International Labour Organization (ILO). (2024). Safety and health at work. Retrieved from https://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--en/index.htm
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK). (2022). 2022 yılı iş kazası ve meslek hastalığı istatistikleri. Ankara: Sosyal Güvenlik Kurumu Yayınları. Erişim: https://www.sgk.gov.tr
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK). (2023). 2023 yılı iş kazası ve meslek hastalığı istatistikleri. Ankara: Sosyal Güvenlik Kurumu Yayınları. Erişim: https://www.sgk.gov.tr
World Health Organization (WHO). (2001). Occupational health. Retrieved from https://www.who.int
Yükseköğretim Kurulu. (2025). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (YÖKSİS). https://istatistik.yok.gov.tr/
[Erişim tarihi: 20.01.2025]
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 