GLOKOM İLACI KULLANMA ÖZ YETERLİLİK VE GLOKOM SONUÇ BEKLENTİLERİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI


Özet Görüntüleme: 136 / PDF İndirme: 79

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.6976450

Anahtar Kelimeler:

Glokom, Özyeterlilik, Hemşirelik, Geçerlik-güvenirlik

Özet

Amaç: Araştırmada, glokomlu bireylerin glokom ilacı kullanma ile ilgili öz yeterliliklerini ölçen, Glokom İlacı Kullanma Öz Yeterlilik ve Glokom Sonuç Beklentileri Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek amaçlandı.

Materyal ve Metot: Öncelikle ölçeğin dil geçerliliği ve kapsam geçerliği yapıldı. Birey Tanılama Formu ve Glokom İlacı Kullanma Öz Yeterlilik ve Glokom Sonuç Beklentileri Ölçeği 200 glokomlu bireye uygulandı. Değerlendirmede güvenirlik için cronbach alfa, geçerlilik için dil geçerliği, AFA ve DFA yapıldı.

Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin ortalama yaşı 60,63±14,30 (18-88) bulundu. Bireylerin %69’u (n=138) erkek, %83,5’i (n=167) evli, %44’ü (n=88) ilkokul mezunu, %87,5’inin (n=175)’idi. Kapsam geçerlik indeksi; Glokom İlacı Kullanma Öz Yeterlilik Ölçeği için 0,99, Göz Damlası Doğru Kullanma Öz Yeterlilik Ölçeği için 0,97, Glokom Sonuç Beklentileri Ölçeği için 0,90 puan olarak tespit edildi. Yapılan KMO ve Barlett Sphericity testleri sonuçlarına göre ölçeklerde örneklem büyüklüğünün faktör analizi yapmaya uygun olduğu sonucuna varıldı. Glokom İlacı Kullanma Öz Yeterlilik Ölçeği ve Glokom Sonuç Beklentileri ölçeğinin faktör yüklerinin 0,30’dan yüksek olduğu ve tek boyutta toplandığı tespit edildi. Glokom İlacı Kullanma Öz Yeterlilik Ölçeği’nde ise faktör yükleri 0,30’dan düşük olan dört madde çıkarıldı. Geriye kalan 10 madde iki alt boyutta toplandı ve faktör yüklerinin uygun olduğu belirlendi. Cronbach alfa değerinin ölçek ve alt boyutlarda 0,94 ve 0,80 düzeltilmiş madde bütün korelasyonunun 0,410 ile 0,827 değerleri arasında değiştiği saptandı. Ölçekler arasında yapılan eşleştirilmiş örneklem t testi sonuçlarına göre ortalamalar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık belirlenmedi (p>0,05).

Sonuç: Glokom İlacı Kullanma Öz yeterlilik ve Glokom Sonuç Beklentileri Ölçeği Türkçe formunun geçerli ve güvenilir olduğu görüldü. Glokomlu bireylerin öz yeterliliklerini ve tedaviye uyumlarını değerlendirmede kullanımı önerilmektedir.

Referanslar

Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: bir kavram analizi. Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 63-80. doi:10.7827/TurkishStudies.10001

Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. UK: Cambridge University Press. p. 1-46. doi:https://doi.org/10.1017/CBO9780511527692

Baydur, H., Eser, E. (2006). Uygulama: Yaşam kalitesi ölçeklerinin psikometrik çözümlenmesi. Sağlıkta Birikim, 1(2), 99-123.

Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.

Çelik, S. (2010). Diyabetlilerde Kendi Kendine Enjeksiyon ve Test Yapma Korkusu Formunun Türkçe’ye Adaptasyonu ve Psikometrik Özelliklerin İncelenmesi (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Çetinkaya, S., Özeç, A. V., Özdemir, D., Kavakcı, Ö., Sümer, H., Erdoğan, H. (2013). Glokom hastalarının depresyon ve anksiyete belirti düzeyleri ile başa çıkma tutumları. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 35(1), 39-50.

Ercan, İ., Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.

Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223. doi:10.5336/medsci.2011-26747

Esin, M. N. (2014). Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. S. Erdoğan, N. Nahcivan, M. N. Esin (Ed. ). Hemşirelikte araştırma süreç uygulama ve kritik içinde (s.193-233). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.

Evci, N., Aylar, F. (2017). Öğretmenlerde tükenmişlik düzeyleri öz-algı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi (GEBD), 3(1), 44-58.

Gözüm, S., Aksayan, S. (2003). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5, 3-14.

İncirkuş, K., Nahcivan, N. (2011). Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formunun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. (4)1, 102-109.

İzgi, B. (2012). Glokom. Klinik Gelişim, 25, 7-11.

Karagöz, Y., Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-97.

Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Onat, T. (2019). Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşim Ölçeği-Kısa Formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Özçetin, H. (2009). Glokom tanısı tipleri ve tedavisi. (Genişletilmiş 2. baskı). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.

Polit, D. F., Beck, C. T. (2014). Hemşirelik araştırmasının esasları. (Ö. Aslan, H. Bebiş. Çeviri). Ankara: Pelikan Kitabevi.

Schellack, N., Bezuidenhout, S. (2015). Glaucoma: A brief review. SA Pharmaceutical Journal,. 82(5), 18-22.

Sleath, B., Blalock, S. J., Robin, A, Hartnett, M. E., Covert, D., DeVellis, B., Giangiacomo, A. (2010). Development of an instrument to measure glaucoma medication self-efficacy and outcome expectations. Eye(Lond), 24(4), 624-631. doi:10.1038/eye.2009.174

Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Şimşek, T. (2016). Optik koherens tomografinin glokomda kullanımı. Glokom-Katarakt, 11(1 Özel Sayı), 15-20.

Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi, Ankara: Nobel Yayın.

Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.

Tham, Y. C., Li, X., Wong, T. Y., Quigley, H. A. , Aung, T., Cheng, C. Y. (2014). Global prevalence of glaucoma and projections of glaucoma burden through 2040: A systematic review and meta-analysis. Ophthalmology, 121(11), 2081-2090. doi:10.1016/j.ophtha.2014.05.013

Uzunsakal, E., Yıldız, D. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.

Wilensky, J., Fiscella, R. G., Carlson, A. M., Morris, L. S., Walt, J. (2006). Measurement of persistence and adherence to regimens of IOP lowering glucoma medications using pharmacy claims data. Am J Ophthalmol, 141(1), 28-33. doi:10.1016/j.ajo.2005.09.011

Yıldırım, F., İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.

Yurdugül, H.(2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. Kıran, H (Ed). XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi içinde (s.771-774). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.

İndir

Yayınlanmış

2022-08-11

Nasıl Atıf Yapılır

ULAY , G., & KAYA , H. (2022). GLOKOM İLACI KULLANMA ÖZ YETERLİLİK VE GLOKOM SONUÇ BEKLENTİLERİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. GEVHER NESİBE TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ, 7(19), 103–118. https://doi.org/10.5281/zenodo.6976450

Sayı

Bölüm

Makaleler