Covid-19 Pandemisi Sürecinin Tüketicilerin Bazı Ambalajsız Gıda Ürünlerini Satın Alma Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi

Özet

Özet Küresel ölçekte hızlı nüfus artışı ve yaşam tarzı değişiklikleri, üretim ve tüketim sektörlerinde ambalajlı gıdalara yönelimi artırmaktadır. Fakat, gıda endüstrisinde kullanılan pek çok ileri tekniğe rağmen paketli gıdalar tüketicilerin sağlıklı beslenmeye dair kaygılarını artırabilmektedir. Öte yandan Çin’in Vuhan şehrinde Aralık 2019 tarihinde ortaya çıkan yeni tip koronavirüsün (SARS-CoV-2) gıdalarla bulaştığına dair kesin bir kanıt olmadığı, fakat gıda zincirinde bulunan enfekte kişilerin gıdalarda kontaminasyona neden olabilecekleri bildirilmektedir. Bu çalışma; Covid-19 Pandemisinin tüketicilerin ambalajsız şekilde satışa sunulan gıda ürünlerine olan bakışına etkisini incelemeyi amaçlamıştır. Kasım 2020-Ocak 2021 tarihleri arasında Bitlis İli’nde çeşitli market, pazar ve alışveriş tezgahlarından alışveriş yapan, basit rastgele örneklem seçimi ile belirlenmiş 150 gönüllü birey çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırmacı tarafından oluşturulmuş olan anketler; maske, sosyal mesafe ve temizlik kurallarına uyularak katılımcılara yüz yüze uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 23 (Statistical Package for the Social Sciences) paket programı ile, %95'lik güven aralığında, p<0,05 anlamlılık düzeyinde yapılmıştır. Örneklem büyüklüğü, çok değişkenli analizlerin yapılabilmesi için ölçekte yer alan ifade sayısının 5-10 katı kadar kişiye ulaşılması yöntemi ile belirlenmiştir. Sonuç olarak; Covid-19 Pandemisi sonrasında katılımcıların pandemiden önce satın aldıkları ambalajsız ürünlerin genelini satın almayı azalttıkları görülmüştür (p<0.001). Gıda kategorileri ayrı ayrı incelendiğinde; tüketicilerin en çok simit, poğaça, halka tatlı, bardak mısır gibi ürünleri (d-0.769), en az ise ambalajsız ekmek (d-0.185) ürününü satın almayı azalttığı görülmüştür. Ayrıca katılımcıların ambalajsız gıda ürünlerini satın alma davranışlarının gelir düzeyine göre, hem pandemiden önce (p<0.001) hem de pandemiden sonra (p<0.001) anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Bu çalışma literatürde bu ilişkinin özelde incelendiği tek çalışma olup bu anlamda gelecek çalışmalara katkı sunabileceği düşünülmektedir.